Dzień przed śmiercią Prigożyna Kreml odbudował dowództwo wojskowe

Dzień przed śmiercią Prigożyna Kreml odbudował dowództwo wojskowe

:17.09.2023, godz. 09:42

Śmierć Prigożyna i restrukturyzacja dowództwa wojskowego dowodzą, że Putin nie ma zaufania do własnego narodu i przedkłada lojalność nad kompetencje.

Dzień przed katastrofą lotniczą, w której zginął szef najemników Wagnera, Jewgienij Prigożyn, generał Siergiej Surowikin, sojusznik Prigożyna, znany jako „Generał Armagedon”, został usunięty ze stanowiska szefa rosyjskich sił powietrznych. Usunięcie Surovikina nie było jedyną oznaką, że trwa konsolidacja wśród dowódców rosyjskiej wojny na Ukrainie.

Trzy dni wcześniej Kreml poinformował, że prezydent Władimir Putin wraz z generałem Walerijem Gierasimowem, szefem sztabu generalnego, odwiedził kwaterę wojenną. Gierasimow od miesięcy rzadko pojawiał się publicznie i wraz z ministrem obrony Siergiejem Szojgu był często celem zjadliwych publicznych tyrad Prigożyna, oskarżających regularne dowództwo wojskowe Rosji o niekompetencję.

Putin jedzie do Rostowa przed buntem Prigożyna

W kwaterze głównej w Rostowie nad Donem – tej samej, którą zajęli bojownicy Prigożyna i Wagnera podczas krótkiego, nadzwyczajnego powstania w czerwcu – Putin uścisnął dłoń Gierasimowa i przeszli razem wzdłuż ściany z portretami wysoko odznaczonych oficerów. Z uśmiechem Putin przywitał się ze swoimi „kolegami oficerami” przed wzięciem udziału w zamkniętym spotkaniu z żołnierzami.

Przesłanie było jasne: Szojgu i Gierasimow nadal dyktują warunki i służą tak, jak chce Putin. Tymczasem ich zewnętrzni krytycy i wewnętrzni rywale zostali uciszeni lub odsunięci na boczny tor.

Około 96 godzin po wizycie w Rostowie Prigożyn, który w tym roku osiągnął jedyny znaczący postęp terytorialny Rosji, zdobywając miasto Bachmut, nie żył. Najbardziej znany krytyk niepowodzenia rosyjskich wojsk na Ukrainie został wyeliminowany.

Katastrofa samolotu Prigożyna w Rosji pozostaje tajemnicą

Katastrofa samolotu Wagnera pozostaje owiana tajemnicą. Powiernik Prigożyna, który zabrał głos, wysunął dwie teorie: albo Prigożyn i dwóch wysokich rangą zastępców zostało zamordowanych przez rosyjski rząd, co oznacza, że nikomu nie można ufać od Putina w dół, albo ich śmierć została zaaranżowana przez zewnętrznych aktorów. W tym przypadku rosyjskie służby bezpieczeństwa nie dałyby im ochrony.

W każdym razie, jak twierdzą analitycy, śmierć Wagnera, a także dymisje i zniknięcia regularnych rosyjskich dowódców wojskowych jasno pokazują, że Putin nie ma zaufania do swojego przywództwa wojskowego. Obawiając się zdrady, rosyjski przywódca przedkłada lojalność nad kompetencje i toleruje walki o władzę, które zdegradowały jego machinę wojenną.

„Armia zdegenerowała się organizacyjnie, intelektualnie i technicznie” – powiedział Pavel Luzin, ekspert ds. rosyjskiej armii i starszy członek Jamestown Foundation z siedzibą w Stanach Zjednoczonych.

Po śmierci Prigożyna Putin obsadza szereg stanowisk w kierownictwie

Surowikinowi, któremu powszechnie przypisuje się wyciągnięcie przeciążonych sił rosyjskich z niemożliwej do utrzymania pozycji w Chersoniu, a także wzmocnienie potężnej obrony, która do tej pory powstrzymywała ukraińską kontrofensywę, zniknął z oczu opinii publicznej po powstaniu Wagnera w czerwcu, kiedy najwyraźniej został zatrzymany na przesłuchanie.

W lipcu, kilka tygodni po buncie Wagnera, generał dywizji Iwan Popow, dowódca 58. Armii Połączonych Zbroj, który dowodził jednym z elitarnych oddziałów Rosji na Ukrainie, został nagle zdymisjonowany po krytyce kierownictwa Ministerstwa Obrony. W wiadomości audio, która wyciekła po dymisji Popowa, oskarżył swoich przełożonych o „zdradzieckie i haniebne ścinanie głowy armii w najtrudniejszym i najbardziej napiętym momencie”.

Popow, który był powszechnie podziwiany za swoje kompetencje, został przeniesiony do Syrii, co wywołało gniew wielu rosyjskich blogerów na rzecz wojny. Jeden z nich, Andriej Szywow, napisał, że transfer Popowa „znacząco wpłynie na morale i skuteczność bojową”.

W Rosji znikają dowódcy powiązani z Wagnerem

Inny dowódca, były wiceminister obrony, generał pułkownik Michaił Mizincew, który został zdymisjonowany w kwietniu, a następnie przeszedł na Wagnera, nie był widziany od czasu buntu.

Najbardziej dramatyczna jest wewnętrzna walka, która doprowadziła do tego, że regularne rosyjskie jednostki i myśliwce Wagnera zwracają broń przeciwko sobie. Podpułkownik Roman Venevitin, dowódca rosyjskiej 72. brygady, opublikował wideo, w którym oskarża najemników o porwanie jego i niektórych jego żołnierzy. Wagner opublikował wideo pokazujące przesłuchanie Venevitina, w którym twierdzi, że rozkazał swoim żołnierzom strzelać do myśliwców Wagnera. Podczas powstania myśliwce Wagnera zestrzeliły kilka rosyjskich samolotów wojskowych.

Możliwość, że Kreml lub Ministerstwo Obrony zleciły zabójstwo Prigożyna – wieloletniego sojusznika prezydenta, który zyskał przydomek „kucharza Putina” z powodu rządowych zamówień cateringowych, które uczyniły go bogatym – wskazuje na głęboką paranoję, która powoduje niepokoje na wyższych szczeblach wojskowych od początku inwazji.

Leonid Wołkow, wieloletni doradca polityczny uwięzionego lidera rosyjskiej opozycji Aleksieja Nawalnego, powiedział, że Putin nie miał innego wyboru, jak utrzymać Szojgu na stanowisku, ponieważ bardziej utalentowany minister obrony stanowiłby zagrożenie dla prezydenta – zwłaszcza jeśli uda mu się obrócić wojnę na korzyść Rosji , aby skręcić. Triumfujący, prominentny dowódca wojskowy stanowiłby podobne zagrożenie i prawdopodobnie przyciągnąłby prowojenny tłum wokół symbolu Z na rosyjskich czołgach, powiedział Wołkow.

Putin potrzebuje Szojgu, bo jest niekompetentny

„Szojgu jest niezastąpiony i jest niezastąpiony, ponieważ jest bardzo zły” – napisał Wołkow na portalu społecznościowym X, wcześniej znanym jako Twitter. „Zastąpienie Szojgu lub kogoś jeszcze gorszego nie ma sensu dla Putina (jest wystarczająco dużo problemów nawet bez niego). A zastąpienie go kimś lepszym i odnoszącym większe sukcesy jest zbyt niebezpieczne.

Biorąc pod uwagę frustrację i rozczarowanie przebiegiem wojny, Wołkow dodał, że „każdy, kto zastąpi Szojgu, automatycznie otrzyma nieograniczony skok nadziei i pewności siebie. A jeśli będzie lepszy od Szojgu i coś osiągnie, będzie bardziej popularny niż Putin i skonsoliduje całą opinię publiczną”.

Od początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę co najmniej 12 wyższych dowódców wojskowych zostało usuniętych ze swoich stanowisk. Podczas gdy niektórzy zostali najwyraźniej zwolnieni za krytyczne błędy, inni zostali zwolnieni po skrytykowaniu rosyjskiego dowództwa lub narzekaniu na warunki na froncie.

17 lipca Popow został przeniesiony do Syrii, podążając śladami innych zhańbionych generałów, takich jak generał pułkownik Andriej Sierdiukow, generał pułkownik Aleksander Czajko i generał broni Siergiej Kisel, z których wszyscy zostali przeniesieni jako kara za wczesne niepowodzenia w wojnie, według doniesień medialnych.

Siergiej Markow, doradca polityczny związany z Kremlem, powiedział, że dymisja Popowa pokazuje trwające pęknięcia w armii i powszechne niezadowolenie wśród najwyższych urzędników. „To oczywiście podważa morale” – napisał Markow na platformie informacyjnej Telegram.

Putin zdymisjonował zwycięskich głównodowodzących w wojnie na Ukrainie

W październiku 2022 roku Surowikin, który dowodził południowym zgrupowaniem wojsk Rosji, został awansowany na naczelnego dowódcę sił rosyjskich na Ukrainie – co Prigożyn publicznie przyjął z zadowoleniem.

Pod przywództwem Surowikina wojska rosyjskie wycofały się z miasta Chersoń po zachodniej stronie Dniepru, gdzie zajęły stolicę regionu, ale miały słabą pozycję.

Po tym odwrocie Surowik nadzorował wzmocnienie rosyjskiej obrony na Ukrainie. Wojska zbudowały trzy pasy obronne z polami minowymi i siecią okopów, co spowolniło ukraińską kontrofensywę. Linia obrony została nazwana przez analityków „linią surowika”, a nawet ukraińscy urzędnicy uznali jej skuteczność. Niemniej jednak Surowikin został zdegradowany w styczniu i zastąpiony przez Gierasimova.

Po buncie Prigożyna Surowikin został wezwany na przesłuchanie przez rosyjski wywiad. Mychajło Podoliak, doradca prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego, powiedział The Washington Post, że dymisja Surowikina wskazuje na „poważny kryzys” w strategicznym dowództwie Rosji.

„Zniknięcie Surowikina bezpośrednio wskazuje na tymczasowe taktyczne zwycięstwo […] Szojgu, a także ciągła obecność wielkiego strachu Putina” – powiedział Podoliak. „Rosyjski prezydent kategorycznie nie ufa żadnemu z prawdziwych generałów”. Luzin, analityk, powiedział, że rosyjski system nagradzania personelu wojskowego za lojalność ponad umiejętności istniał na długo przed inwazją. „Wielu z nich było „faworytami”, ale to nie znaczy, że byli kompetentni” – powiedział Luzin. „Każdy rosyjski generał ostatnich 20 lat jest przede wszystkim lojalnym biurokratą, który przestrzega zasad władzy. Ale nie należy tego mylić z kompetencjami”.

Prigożyn nazwał rosyjskich dowódców wojskowych „zdrajcami”

Nikt nie zwrócił większej uwagi na niepowodzenia regularnej armii niż Prigożyn, który ganił Szojgu i Gierasimowa, jednocześnie chwaląc własnych myśliwców Wagnera.

Prigożyn nazwał Szojgu i Gierasimowa „zdrajcami” i obwinił ich za ciężkie straty.

Szojgu i Gierasimow próbowali powstrzymać Prigożyna i zdobyli poparcie Putina dla planu, który umieściłby wszystkich Wagnerów pod kontrolą Ministerstwa Obrony. Prigożyn odmówił, a impas ostatecznie doprowadził do buntu przeciwko tym dwóm, który zerwał dopiero po tym, jak Putin jasno dał do zrozumienia w przemówieniu, że trzyma się regularnego przywództwa wojskowego.

Zdaniem analityków sukces Wagnera w zdobyciu Bachmuta nie wystarczył do zdobycia poparcia Putina. „Wielokrotnie widzieliśmy, że cechy, za które jesteś nagradzany – niezależnie od tego, czy jesteś starszym oficerem, czy oficerem niskiego szczebla – to posłuszeństwo, nawet wobec niewykonalnych rozkazów” – powiedziała Dara Massicot, ekspert ds. Rosyjskiego wojska w Rand Corp.

Paranoja w armii Putina

Mark Galeotti, brytyjski analityk rosyjskich służb specjalnych, obwinił Gierasimowa, który jego zdaniem stara się eliminować tych, których postrzega jako zagrożenie lub potencjalnych następców. „Mam wrażenie, że Gierasimow wykorzystuje obecny nowy nastrój pewnego rodzaju paranoi w systemie, aby usunąć z drogi ludzi, którzy stanowią zagrożenie dla jego pozycji” – powiedział Galeotti. „Oczywiste jest, że dowódcy, którzy są bardziej skłonni stanąć w obronie swoich żołnierzy lub którzy są bardziej skłonni do stanowienia potencjalnego zagrożenia, zdecydowanie nie radzą sobie dobrze”.

Szojgu i Gierasimow mogli również wygrać bitwę z Prigożynem, ponieważ Putin był przekonany, że ukraińska kontrofensywa nie powiodła się, a Rosja wciąż była na drodze do ogólnego zwycięstwa. Według analityków to zwycięstwo jest dalekie od pewności.

Same spory w rosyjskim przywództwie nie doprowadzą do porażki, twierdzą analitycy. „To bardziej tak, jakby istniała cała masa różnych dysfunkcji, które powoli ustępują” – powiedział Galeotti. „Jeśli nie możesz powiedzieć swoim przełożonym, że są problemy, zmniejsza to zdolność wojska do uczenia się”.

Jednym z takich problemów, który najwyraźniej nie został rozwiązany, jest pogarszające się morale rosyjskich sił zbrojnych na froncie. „Jeśli masz inne zdanie, wpadasz w kłopoty” – powiedział Massicot. „Konsekwencją tego jest to, że łańcuch dowodzenia staje się coraz bardziej zniekształcony, tak że ci, którzy siedzą w Moskwie, już nawet nie wiedzą, gdzie leżą słabe punkty na froncie.

O autorze

Francesca Ebel jest korespondentką Washington Post w Rosji. Przed dołączeniem do urzędu pocztowego w 2022 roku Ebel był korespondentem Associated Press w Tunisie.