„Lodowate ambicje: Arktyka jako beczka prochu między NATO a Rosją”

Arktyczny punkt zapalny: Rosja i NATO kipią

Topniejące masy lodu w Arktyce otwierają nie tylko nowe szlaki żeglugowe, ale także nową arenę napięć geopolitycznych. To, co naukowcy nazywają „arktycznym wzmocnieniem” w kontekście globalnego ocieplenia, można również metaforycznie zastosować do rosnących napięć geopolitycznych w regionie. Wizja Michaiła Gorbaczowa pokojowej i wolnej od konfliktów Arktyki z 1987 roku wydaje się coraz bardziej wyparowywać.

Przyspieszające zmiany klimatyczne i napięcia geopolityczne, podkreślone przez rosyjską inwazję na Ukrainę, sprawiają, że Arktyka staje się potencjalnym epicentrum przyszłych starć. Rada Arktyczna, składająca się z ośmiu państw członkowskich – w tym Rosji i USA – znajduje się pod rosnącą presją ze strony podmiotów zewnętrznych, takich jak Chiny i Indie, które wykazują zainteresowanie gospodarcze tym regionem.

Chiny określają się jako państwo „arktyczne” i planują rozwój własnego „Północnego Jedwabnego Szlaku”, podczas gdy Indie już badają możliwości współpracy w Arktyce z rosyjskimi partnerami.

Rosja, która kontroluje prawie 53% wybrzeża Arktyki, intensyfikuje wysiłki na rzecz rozbudowy Północnej Drogi Morskiej i planuje zapewnić całoroczną żeglugę handlową przez Arktykę do 2024 roku. Ze swojej strony USA reagują zwiększoną obecnością w regionie, w tym otwarciem konsulatu w Norwegii.

Militarny wyścig zbrojeń w regionie nasila się. Rosja zwiększyła swoje siły nuklearne w Arktyce, reaktywowała stare bazy z czasów zimnej wojny i zbudowała potężną Flotę Północną, składającą się z atomowych okrętów podwodnych i okrętów nawodnych. W tym samym czasie brytyjskie i amerykańskie okręty podwodne patrolują wody Arktyki.

Ogromne zasoby naturalne Arktyki – około 20% nieodkrytych światowych rezerw ropy naftowej i gazu, a także znaczne złoża złota, niklu i – są kolejnym materiałem wybuchowym. Roszczenia do suwerenności w środkowej części Oceanu Arktycznego, kwestionowane przez Rosję, Danię i Kanadę, oraz wyłączne prawa do połowów zwiększają potencjał konfliktu.

Wielu ekspertów identyfikuje archipelag Svalbard jako potencjalny punkt zapalny. Zgodnie z traktatem zawartym w 1920 r. wiele krajów, w tym Chiny i Rosja, może prowadzić działalność gospodarczą w regionie. Moskwa prowadzi już kopalnie węgla na Svalbardzie, a w wielu osadach, takich jak Barentsburg, dominuje kultura rosyjska.

Niektórzy obserwatorzy uważają, że Rosja przetestuje NATO w Arktyce. Nie można zaprzeczyć, że Arktyka nie jest już postrzegana tylko jako dziki i nietknięty region, ale jako centralna arena w wielkiej grze o globalną dominację.