Zacznę od pytania: Co uważasz za najważniejszy obraz naszych czasów? Albo, mówiąc nieco precyzyjniej, dla najważniejszego obrazu? Coś rozmytego w Gerhardzie Richterze? A może raczej coś bezczelnego spryskanego przez Banksy’ego? Nie twoja sprawa, jesteś w Davidzie Hockneyu, mówisz?

W każdym razie, jestem temu przeciwny. Dla mnie najważniejszym obrazem naszych czasów jest jeden z tych małych kwadratów, które prawie każdy z nas nosi teraz w kieszeniach spodni lub kurtki. Znajdziemy je również na plakatach, w reklamach i na tablicach rozkładów jazdy, jako surogat menu znajdują się nawet na różnych stolikach restauracyjnych czy ladach barowych.

Tak zwane kody QR zostały opracowane około 30 lat temu w Japonii, aby móc jasno i szybko zidentyfikować poszczególne części do produkcji motoryzacyjnej. QR oznacza „Szybka reakcja”. Całość zadziałała tak dobrze, że teraz nie tylko błotniki i wały kardana są identyfikowane, teraz jest też nasza kolej na ludzi.

Mała abstrakcyjna grafika wkracza teraz masowo w nasze życie. Ich treść pozostaje dla nas zamknięta, ponieważ nasze oczy i mózgi nie mogą rozszyfrować ich kodu, ale być może dlatego stały się niezbędne. A raczej uczyniliśmy je niezbędnymi. Bez tego odmówiono nam dostępu do wielu z tego, co do niedawna mogliśmy wykorzystać i cieszyć się tym, co jest rzeczą oczywistą i bez pozwolenia.

Nad. Tam, gdzie w epoce przedpandemicznej mieliśmy jeszcze miejsce w nagłych wypadkach, aby przekonać strażników, niezależnie od początku, aby pozwolili nam przejść, dziś obowiązuje wyraźna czerń i biel kodów binarnych: tak lub nie, plusy lub minusy, pozostań na zewnątrz lub wejdź. Nie ma więcej niuansów. Szary wyszedł.

Podczas gdy projektant mody Karl Lagerfeld powiedział kiedyś, że każdy, kto zakłada spodnie dresowe, stracił kontrolę nad swoim życiem, dziś prawdą jest, że ktokolwiek – z jakiegokolwiek powodu – nie ma przy sobie cyfrowego Dietricha, jest zgubiony. Bateria pusta, certyfikat zezwalający przypadkowo usunięty lub nawet bezmyślnie wyszedł z domu bez smartfona: to wszystko, drzwi pozostają zamknięte. Chociaż nadal możemy wyglądać jak ludzie, możemy udowodnić, że w rzeczywistości jesteśmy istotami ludzkimi, nie możemy już tego robić.

Staliśmy się bardziej zależni od chipów komputerowych w naszym codziennym życiu niż kiedykolwiek wcześniej. To już nie ludzkie myślenie, ale sztuczna inteligencja określa, co możemy, a czego nie powinniśmy robić.

Taka zależność od wciąż stosunkowo aparatu, od podróbek i błędów, które technologia cyfrowa umożliwia, a nawet pozwala, jest dla mnie prawdziwym zagrożeniem, jakie stwarza monitorowanie reguł koronawirusa. Nie tylko ewentualna arbitralność polityków mogłaby nam zagrozić, niebezpieczeństwo tkwi również w tym, że decyzję o naszym dobrobycie i nieszczęściu przenosimy na maszyny. Nie chodzi o to, że komputery nie mogą robić tego, co im dajemy: z pewnością mogą. Ale sztuczna inteligencja przeciwko ludzkiej głupocie? To może być przyciągające wzrok. To nie niekompetencja komputerów jest wtedy problemem, ale ich kompetencje – ich szybko rosnące kompetencje.

Jak to się znowu stało? Który obraz ma największy wpływ na nasze stulecie? Chodzi mi o to, że były to prace Masahiro Hary i jego zespołu: stworzone w 1992 roku i obecnie wszechobecne jako kody QR. Nigdy wcześniej zdanie „Obrazy otwierają przed tobą świat” nie było tak prawdziwe jak dzisiaj.