„Był to początek kampanii promowania wiedzy o Holokauście na świecie. Profesor Bauer przedstawił rys historyczny,mówiąc o ofiarach i biernych obserwatorach” – stwierdził prof. Norman Davies w rozmowie z „Dziennikiem Gazetą Prawną”.

Znany brytyjski historyk Norman Davies, na Międzynarodowym Festiwalu Książki w Edynburgu, gdzie omawiał swoje prace dokumentujące burzliwy XX wiek Polski. (Zdjęcie: Colin McPherson / Corbis via Getty Images)

Jak dodał, Żydzi naciskali na historyków, żeby nie używali słowa „Niemcy”. „Nie, nie Niemcy: naziści, hitlerowcy. Rzadko się mówi o Niemcach kolektywnie, stereotypowo, jak o Polakach. W tym schemacie nie występowało słowo Niemcy. Byli hitlerowcy i kolaboranci, ofiary, ale wyłącznie Żydzi, i ci bierni, czyli Polacy” – wspomina walijski historyk.

„Celem spotkania było wykazanie, że Polska była historycznym ośrodkiem antysemityzmu”  – pokreślił.

Prof. Davies jako jedyny zaprotestował przeciwko takiej narracji, przytaczając fakty o obozach koncentracyjnych, w których ginęły i cierpiały miliony Polaków. „Przeszkadzałem, bo ze spotkania miało wyniknąć, że Polska była historycznym ośrodkiem antysemityzmu, w związku z czym zasadne było określanie Polaków mianem antysemitów” – wyjaśnia prof. Davies.

Historię spotkania z profesorem Bauerem, Norman Davies opisał w wydanej niedawno 800-stronicowej autobiografii. Profesor Yehuda Bauer uczył młodych brytyjskich historyków, jak interpretować Holokaust. Podczas zgromadzenia w 1974 r. z ponad 30 historykami w izraelskiej ambasadzie, instruował, by stosować podział: „sprawcy-ofiary-obserwatorzy”. Termin „obserwatorzy” był zarezerwowany dla Polaków. Nie uważano jednak obywateli polskich za ofiary II wojny światowej.

„To było zamknięte spotkanie dla zawodowych historyków. Yehuda Bauer, izraelski historyk, był głównym mówcą. Miały to być warsztaty na temat nauczania o Holokauście, początek dużej akcji promującej wiedzę o Holokauście na świecie. Schemat przedstawiony przez prof. Bauer był jasny: byli sprawcy – naziści (nie Niemcy), ofiary – tylko Żydzi, a świadkowie – Polacy” – podkreśla profesor Davies.